Strategia polityki pieniężnej to zbiór zasad, według których bank centralny podejmuje decyzje w celu realizacji swojego mandatu. Określa ona m.in. sposób definiowania celu inflacyjnego, narzędzia służące do jego realizacji oraz sposób komunikowania decyzji i założeń opinii publicznej. Wobec zmieniających się warunków gospodarczych regularna rewizja strategii jest uzasadniona. Przeglądy takie prowadzą także inne banki centralne – obecnie swój przegląd prowadzi również Rezerwa Federalna USA.
Dotychczas strategia EBC była aktualizowana dwukrotnie. Po raz pierwszy w 2003 roku a następnie dopiero w latach 2020/21 – po niemal dwóch dekadach bez zmian. Obecny przegląd został zainicjowany w 2024 roku i jest wyraźnie mniej kompleksowy niż poprzedni, co już wcześniej zapowiedziała prezes Christine Lagarde.
Poprzedni przegląd miał charakter fundamentalny. Po latach uporczywie niskiej inflacji EBC dokonał redefinicji celu inflacyjnego. Zamiast sformułowania „poniżej, ale blisko 2 proc.”, bank zadeklarował jednoznaczny cel 2 proc., rozumiany symetrycznie, co oznacza, że zarówno odchylenia powyżej, jak i poniżej celu są równie niepożądane.
EBC potwierdził centralną rolę stóp procentowych, ale jednocześnie utrzymał istotną rolę niestandardowych instrumentów, czyli mowa tu o programach skupu aktywów (QE) czy długoterminowe operacje refinansujące (LTRO). Duży nacisk położono również na uproszczenie komunikacji – decyzje są od 2021 roku prezentowane także w krótkiej wersji , napisanej w zrozumiały sposób dla ogółu społeczeństwa. Nowością było też uwzględnienie zmian klimatycznych – zarówno poprzez integrację ryzyk klimatycznych w analizach makroekonomicznych, jak i wspieranie zrównoważonych inwestycji zgodnie z zasadami ESG.
Choć szczegóły przeglądu nie zostały jeszcze oficjalnie ujawnione, wypowiedzi przedstawicieli EBC – zwłaszcza prezes Lagarde i członkini Zarządu Isabel Schnabel – wskazują na kilka kluczowych kierunków.
W odróżnieniu od poprzedniego przeglądu, który koncentrował się na okresie niskiej inflacji, obecny skupia się na bardziej nieprzewidywalnym środowisku makroekonomicznym. Szczególny nacisk położono na badanie wpływu czynników geopolitycznych, zmian klimatycznych, napięć handlowych oraz zbrojnych konfliktów na dynamikę inflacji. Celem jest uniknięcie powtórki z 2021 roku, gdy EBC zbyt długo uznawał inflację za przejściową i zareagował z opóźnieniem. Przegląd ma również uwzględniać znaczenie oczekiwań inflacyjnych – zarówno w kontekście ich zakotwiczenia, jak i roli w transmisji impulsów monetarnych. Monitorowanie bedzie prawdopodbnie kluczowym elementem strategii.
EBC planuje jeszcze bardziej transparentną komunikację. Chce położyć nacisk na to, jak konkretne dane wpływają na decyzje monetarne. Mają się też upowszechnić analizy scenariuszowe, które były już stosowane w momentach silnych wstrząsów (pandemia, wojna w Ukrainie, konflikt na Bliskim Wschodzie). Wskazano też trzy główne kryteria decyzyjne EBC, stosowane już od 2023 roku: perspektywy inflacji, dynamika inflacji bazowej oraz siła transmisji polityki pieniężnej.
Forward guidance – czyli wyprzedzające komunikowanie przyszłego kierunku polityki – pozostanie częścią strategii. Lagarde przypomniała, że może być ono przydatne zarówno w sytuacji trwałych szoków inflacyjnych przy niskich stopach, jak i po długim okresie utrzymywania polityki ultrałagodnej. Nowością w strategii może być także większa elastyczność w podejściu do celu inflacyjnego.
Przegląd strategii nie oznacza rewolucji w podejściu EBC do polityki pieniężnej. Zmiany będą dotyczyć raczej metod analitycznych i sposobu komunikacji niż samych instrumentów czy celów. Kluczowe niestandardowe narzędzia pozostaną w użyciu, a bank będzie starał się lepiej reagować na niestabilne i złożone otoczenie makroekonomiczne. W efekcie polityka pieniężna EBC prawdopodobnie pozostanie łagodna, przy większej gotowości do elastycznego reagowania na nowe szoki inflacyjne.